*Loie Fuller (1862-19280) 1)
De televisie is vergeven van talentenjachten. Of het om koken, schilderen of dansen gaat, er wordt één individu tot winnaar ‘gekroond’, als belichaming van de droom van kijkers om snel rijk en beroemd te worden. Ik zit ook voor de televisie, maar vanuit andere beweegredenen. Het officiële doel van zulke shows is dat getalenteerde amateurs een kans krijgen om ‘beroeps’ te worden. Daarvoor moeten ze, zoals in het kunstonderwijs, getraind worden en ik vraag mij af hoe dit ‘onderwijs’ binnen een televisieprogramma verloopt.
Onlangs keek ik naar Project Dans waarvoor zich 100 amateurs hadden aangemeld en er 30 geselecteerd werden. In de show bleven 10 kandidaten over, ‘gecoacht’ door twee dans-specialisten. Uit hun midden werd de winnaar gekozen die zich nu ‘de beste allround danser van Nederland’ kan noemen en aan uitvoeringen van het ISH Dance Collective mag meewerken.
Van de kandidaten hadden de meesten een dansopleiding, sommigen waren autodidact.2) Trainingen kregen ze van verschillende choreografen in bijvoorbeeld ballet, hiphop, jazz en pop dance. Omdat de tijd beperkt was, konden per genre slechts drie ‘iconische moves’ worden aangeleerd die de choreografen dan in uitgebreide opdrachten verwerkten.3)
Het was een boeiende show vanwege de vele dansstijlen, trainingen en de interessante choreografieën. De kandidaten sloegen zich dapper door het zware programma heen. Wel ervoeren zij veel lichamelijke belasting en de beoordelingen van de jury: Ed Wubbe, leider van het Scapino Ballet en Jennifer Romen, hiphop kampioen, zorgden voor extra stress.
Elke aflevering moest iemand de show verlaten, totdat Kayva (model) Sierra (eigenaar van een dansstudio) en Louis (manager van een dansschool) overbleven. Zij moesten een ‘meesterstuk’ maken waarvan ze inhoud, vorm en enscenering bepaalden. Dit leek mij een te zware opdracht. Bij de voorbereiding kregen zij weliswaar begeleiding, maar ze hadden geen ervaring met het bedenken en vormgeven van een dansuitvoering.
In hun meesterstuk moesten de kandidaten een ‘verhaal vertellen’, gebaseerd op emoties.4) Zij werden dan ook aangemoedigd om ‘naar binnen te gaan’ en hun ‘kwetsbaarheden op te zoeken’. Dergelijke adviezen heb ik binnen het beeldend kunstonderwijs vaak gehoord, gebaseerd op romantische ideeën, volgens welke expressie van emoties de ‘essentie’ van kunst is. Ook in Project Dans werd het meesterstuk met die essentie geassocieerd. Een van de coaches meende zelfs dat bij dans, opgevat als kunst, ‘lagen afgepeld moesten worden’.5)
De drie meesterstukken werden door de jury geprezen. Louis streefde ernaar om verschillende aspecten van zijn persoonlijkheid te integreren en Sierra probeerde het verdriet, veroorzaakt door haar vaders vertrek, te verwerken. De 18-jarige Kayva werd geadviseerd om negatieve emoties te accepteren die samengingen met de transitie van haar vader van man naar vrouw. Dit therapeutische advies opvolgend, werd haar meesterstuk een wervelwind van bewegingen waarin de techniek als het ware oploste.6)
Niemand scheen dit op te merken of te willen benoemen. De jury, aangevuld met Marco Gerris, regisseur van ISH, vond Kayva expressief de sterkste, maar zij won niet. De winnaar werd die ‘allround danser [die] zich kan transformeren in elke stijl die door de choreograaf gevraagd wordt’, namelijk Louis. Dat hij het moeilijk vond om ‘vanuit emotie te dansen’ leek niet meer belangrijk.
Indien de coaches en de jury al die tijd op zoek waren naar een technisch sterke, goed acterende danser die dienstbaar is aan de choreograaf, waarom dan die psychobabbel en nadruk op persoonlijke emoties? 7) Ik ben niet tegen het uiten van emoties in kunst, maar er is een verschil tussen wilde uitbarstingen en het gebruik van emoties als basis voor inlevingsvermogen. Onder de gevarieerde trainingen lag dus al die tijd een 200 jaar oude kunstopvatting die bij vakmensen al lang geproblematiseerd had moeten worden.8)
Even dacht ik dat de show zich vanwege de kijkcijfers zo op emoties richtte, maar verwierp dit idee snel. Waarschijnlijk hebben de coaches en de jury niet eens opgemerkt dat hun doelen en opvattingen niet met elkaar overeenkwamen. En dit zou weleens uit het dansonderwijs kunnen komen, aangezien in het hele kunstonderwijs oude en nieuwe ideologieën het vaak van de reflectie winnen.9) Dat men hierdoor de kans loopt om aan jonge cultuurdragers halve waarheden door te geven, raakt aan de ethiek van het onderwijs, waarvan weinigen, en zeker niet bij de televisie, wakker liggen. Toch zou het geweldig geweest zijn als juist dit medium ons hiervoor de ogen had geopend.
Katalin Herzog
Deze column werd gepubliceerd in de KunstKrant 28ste jg. nr. 3, mei/juni 2024.
NOTEN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten